Thiên hành giả là câu chuyện cảm động, chân thực và rất đời của thầy trò trường tiểu học Giới Lĩnh, một ngôi trường nghèo nàn cơ cực nơi núi...
Những mối quan hệ trong nhà trường, giữa nhà trường với thôn xã, giữa nhà trường
với các học sinh, phụ huynh… được thể hiện cũng vô cùng sống động nhưng cũng đầy phức tạp với đầy đủ các cung bậc xen lẫn vào với nhau như một xã hội thu nhỏ.
Trường tiểu học Giới Lĩnh do hiệu trưởng Dư làm chủ, nhà ông lúc nào cũng có cả chục học sinh nhà xa tá túc lại, ông phải một mìnhchăm lo cho đứa con Dư Chí và cả chục đứa nhỏ ấy nữa. Vợ ông Minh Ái Phần đã bị liệt nhiều năm, dù không đứng lớp được nhưng vẫn là một giáo viên của Trường.
Giới Lĩnh ngoài Dư hiệu trưởng còn có Tôn Tứ Hải và Đặng Hữu Mễ. Tất cả đều là giáo viên dân lập ăn lương củathôn Giới Lĩnh, mong ước lớn nhất của họ là được trở thành giáo viên công lập. Đó cũng là mong ước là mục tiêu của hàng trăm giáo viên dân lập nơi đây.
Trương Anh Tài sau khi học xong cấp ba đã được trưởng phòng Vạn điều về trường tiểu học Giới Lĩnh làm giáo viên chi viện. Trưởng phòng Vạn là cậu của Trương Anh Tài, ông cũng từng là giáo viên dân lập ở Giới Lĩnh, sau phấn đấu thành công chức và giờ là trưởng phòng giáo dục xã. Xã ở Trung Quốc tương đối lớn quản lý hơn mười trường tiểu học với hơn một trăm giáo viên dân lập.
Trưởng phòng Vạn còn có người tình là Lam Tuyết Mai, Lam Phi là con trai của Lam Tuyết Mai đã được trưởng phòng Vạn bố trí một chỗ tốt hơn Trương Anh Tài nên cậu ta không thoải mái thật lòng tới Giới Lĩnh.
Trương Anh Tài tới trường tiểu học Giới Lĩnh với một tâm tư đầy phức tạp và cậu ta cũng chỉ coi đây như một bàn đạp để có thể vươn ra nơi khác. Tình cảm của những giáo viên dân lập với Trương Anh Tài cũng vậy, có yêu có giận nhưng rút cuộc lại mọi người đều có tình cảm gắn bó với nhau, thứ tình cảm mà dù sau này có đi đâu thì cũng không dễ dàng dứt bỏ được. Đó cũng chính là tình cảm của trưởng phòng Vạn với ngôi trường này.
Năm ấy, trưởng phòng vạn có ý để trường tiểu học Giới Lĩnh được bình chọn là trường tiên tiến, phần thưởng là 800 đồng. Số tiền này sẽ được dùng đề mua bàn ghế và sách vở cho những học sinh khó khăn. Tất nhiên để đạt danh hiệu này không dễ, phải đạt tỷ lệ học sinh nhập học hơn 90% là điều không thể. Nên trưởng phòng Vạn và hiệu trưởng Dư đành phải dùng chút tiểu xảo để qua mặt đoàn kiểm tra.
Nhưng Trương Anh Tài lại biết việc này, cậu cho rằng đó là việc gian dối nên viết đơn tố cáo lên trên. Cuối cùng Trương Anh Tài "chỉ tốn tiền mua một cái tem, nhưng đã làm mất danh hiệu tiên tiến và 800đồng tiền thưởng của trường". Mọi người đều tức giận, nhất là trưởng phòng Vạn đã lên núi mắng Trương Anh Tài không kịp vuốt mặt. Trương Anh Tài hối hận thì đã muộn, quan hệ giữa cậu với mấy giáo viên dân lập trở nên căng thẳng khiến cậu càng muốn thoát khỏi vùng núi buồn tẻ này. Cậu lao vào ôn tập để chờ thi tuyển chính thức. Mọi người thấy cậu làm vậy cũng thay nhau mua sách về ôn tập để chờ cơ hội.
Sau này Trương Anh Tài viết một bài báo về "những gì mắt thấy tai nghe sau khi lên núi, chẳng hạn như chào cờ, hạ cờ, bài văn của Lý Tử, hơn chục học sinh ở nhà Hiệu trưởng Dư, cũng như chỉ một lần sơ xuất của Tôn Tứ Hải mà suýt nữa biến học sinh thành mồi ngon của dã thú, v.v… thành một bài mang tựa đề “Núi cao - Tiểu học - Quốc kỳ”. Bài báo may mắn được đăng trên báo tỉnh, được sự chú ý nên Trường Tiểu học Giới Lĩnh được cấp 100 bộ bàn ghế, còn phá lệ dành một suất chuyển chính thức. Mọi người bàn luận cuối cùng quyết định giành xuất chuyển chính thức này cho Minh Ái Phần. Cả đời Minh Ái Phần chỉ mong muốn được chuyển chính thức, lần này mong ước trở thành sự thực cũng coi như là mãn nguyện rồi. Minh Ái Phần chưa điền xong vào tờ khai thì đã ra đi, coi như là thanh thản mà đi.
Hiệu Trưởng Dư sau đó đã điền lại tờ khai với tên Trương Anh Tài, Đặng Hữu Mễ và Tôn Tứ Hải đều thấy thế là hợp lý. Ba người bọn họ đều mong ước được chuyển chính thức, nhưng cuối cùng họ nhận ra rằng nên chuyển thì chuyển cả ba luôn chứ một mình ai đó đi trước thì không ai muốn.
Sau khi Trương Anh Tài đi rồi thì Hạ Tuyết đến, Hạ Tuyết cũng là giáo viên chi viện, nhưng cô chắc chắn khác tất cả mọi người ở đây. Từ khi cô tới thì luôn có một chiếc ô tô hạng sang chờ ở trước cổng ủy ban xã.
Hạ Tuyết cũng mang tới một luồng gió tư tưởng mới ở trường tiểu học Giới Lĩnh, thậm chí cô muốn thu tiền để bồi dưỡng nhưng học sinh giỏi và thu một khoản phí nâng cao đãi ngộ cho giáo viên. Nhưng nó lại làm tăng gánh nặng cho học sinh "Khi Hạ Tuyết chưa nói những điều này, Hiệu trưởng Dư gọi cô là cô giáo Hạ, Đặng Hữu Mễ gọi cô là cô giáo Tiểu Hạ, Tôn Tứ Hải gọi cô là cô giáo Hạ Tuyết, thái độ của mọi người đều rất chân thành. Sau khi cô nói ra những đề nghị này, chẳng còn ai gọi cô là cô giáo nữa, mà gọi thẳng luôn cô là Hạ Tuyết".
Hạ Tuyết là một con người kỳ lạ mà không ai ở Giới Lĩnh này hiểu được, nhưng Hạ Tuyết lại đươc các em học sinh rất yêu quý. Mùa đông đến, Hạ Tuyết quyết đinh xuống núi, cô sẽ không bao giờ trở lại nơi này nữa, cô để lại mọi thứ cho Lý Tử "Hành lý mang theo lúc lên núi đều để ở phòng ký túc, đó là tuổi trẻ và tình yêu của cô, là sự tươi đẹp và trong trắng của cô, cô không mang theo được nữa rồi, nhờ em thay cô dùng tiếp".
Sau Hạ Tuyết là Lạc Vũ đến làm giáo viên chi viện ở trường tiểu học Giới Lĩnh. Hạ Vũ tới vì hâm mộ những điều Trương Anh Tài viết về ngôi trường này. Hạ Vũ tới mang theo một chiếc máy ảnh cậu ta chụp lại tất cả những khoảnh khắc mà Trương Anh Tài đã viết. Mùa đông đến, Lạc Vũ bị viêm phổi do bắt chước mấy học sinh nghèo đi chân đất. Hiệu trưởng Dư cùng Tôn Tứ Hải với Đặng Hữu Mễ phải khiêng cậu ta tới trạm y tế xã ngay trong đêm. Hạ Vũ sau đó không quay lại trường nữa.
Hạ Vũ đi thì Lam Phi tới, mục đích là để tìm cơ hội trở thành giáo viên công lập. Lúc Lam Phi tới thì hiệu trưởng Dư tới làm bảo vệ ở trường tiểu học thực nghiệm một học kỳ coi như đi học hỏi kinh nghiệm.
Đúng vào thời gian ấy, trường tiểu học Giới Lĩnh lại được một xuất chuyển chính thức, Lam Phi không bàn bạc với ai đã tự động điền tên mình vào tờ khai và mang lên phòng giáo dục huyện.
Tôn Tứ Hải và Đặng Hữu Mễ không bằng lòng như hiệu trưởng Dư đã thuyết phục được hai người họ nhất trí đồng ý nhường cơ hội này cho Lam Phi.
Cũng trong thời gian này hiệu trưởng Dư bắt đầu để ý tới Lam Tiểu Mai, Lam Tiểu Mai là người tình của trưởng phòng Vạn, cũng chính là mẹ của Lam Phi. Sau này Lam Tiểu Mai đã đồng ý tới Giới Lĩnh sống với hiệu trưởng Dư như vợ chồng.
Con đường trở thành giáo viên công lập của hiệu trưởng Dư, Đặng Hữu Mễ và Tôn Tứ Hải gần như một con đường không nhìn thấy đích đến, đó là một ước vọng xa vời mà dần dần họ đã chấp nhận thực tại nơi đây. Quan hệ giữa giáo viên trường với cán bộ thôn cũng vô cùng phức tạp, trưởng thôn Dư Thực luôn tỏ ra là một người từng trải dày dặn kinh nghiệm, ông luôn coi Tôn Tứ Hải là đối thủ vì Tôn Tứ Hải đã được trưởng thôn cũ chọn làm người kế nghiệp. Tôn Tứ Hải lại yêu một người đàn bà có chồng là Vương Tiểu Lan mới quan hệ vô cùng phức tạp.
Năm ấy trường tiểu học Giới Lĩnh bị đá lăn phá hủy mấy mấy phòng học, không có tiền sửa nên Tôn Tứ Hải đành bán non số phục linh mình trồng để sửa ba phòng học.
Năm ấy tin vui liên tiếp tới, đầu tiên là chính phủ có chủ trương chuyển toàn bộ giáo viên dân lập thành giáo viên công lập, cách thức thực hiện thì chưa rõ nhưng chỉ cần có chủ trương cũng là điều đáng mừng. Sau đó lại có nhà hảo tâm quyên góp tiền để xây mới trường tiểu học Giới Lĩnh. Mọi người đều vô cùng sung sướng. Hiệu trưởng Dư hai tay ôm mặt, nước mắt tích tụ hơn hai mươi năm tuôn trào qua kẽ tay.
Tôn Tứ Hải, Vương Tiểu Lan và Lý Tử cho rằng người quyên tặng tiền là Hạ Tuyết, Hiệu trưởng Dư, Lam Tiểu Mai và Dư Chí thì cho là Lạc Vũ. Đặng Hữu Mễ và Thành Cúc không đưa ra nhận định.
Từ việc Lam Tiểu Mai gả cho Hiệu trưởng Dư, đến Diệp Bích Thu thi đỗ đại học hệ mở rộng, cộng thêm giáo viên dân lập được chuyển chính thức và có người quyên tặng tiền xây trường mới, trường tiểu học Giới Lĩnh đúng là tứ hỷ lâm môn.
Chủ trương chuyển chính thức đã có nhưng thực hiện lại vô cùng vướng mắc. Giáo viên dân lập phải tự móc tiền túi ra để mua số năm công tác trước đây, tiền mà họ nộp sẽ được chuyển cho cơ quan bảo hiểm xã hội. Hiệu trưởng Dư có thâm niên công tác cao nhất phải nộp 11 nghìn đồng. Số năm công tác của Tôn Tứ Hải ít hơn một chút cũng phải nộp 7, 8 nghìn đồng
Đặng Hữu Mễ tính nhẩm, tính mãi mới ra, ông giậm chân một cái, chửi thề một câu, nói cộng tất cả thu nhập làm giáo viên dân lập của mình trong nhiều năm qua cũng không đủ nộp khoản tiền này. Nói vậy nhưng Đặng Hữu Mễ cũng chuẩn bị và nộp đủ số tiền. Chỉ có hiệu trưởng Dư và Tôn Tứ Hải là bình chân như vại.
Công trình xây trường học cơ bản đã hoàn thành, nhà thầu xây dựng đã chi cho Đặng Hữu Mễ một khoản, ông định dùng nó để nộp số năm công tác cho hiệu trưởng Dư và Tôn Tứ Hải nhưng hôm ấy kế toán phòng giáo dục lại đi vắng nên chưa nộp được.
Trước ngày khai giảng trường sập, sau khi tòa nhà bị sập, trong đống đổ nát mọi người phát hiện, trong cái gọi là “bê tông cốt thép” ấy không hề nhìn thấy cốt thép, nếu là cục xi măng to thì một tay cũng có thể miết nát. Sau sự việc này Đặng Hữu Mễ trốn khỏi Giới Lĩnh, Thành Cúc đã lên phòng giáo dục huyện đòi lại số tiền số năm công tác của Đặng Hữu Mễ và chuyển sang nộp cho hiệu trưởng Dư.
Trương Anh Tài lên tỉnh học mấy năm, rồi làm công việc đầy triển vọng ở trên huyện thế mà cuối cùng lại kiên quyết yêu cầu về trường tiểu học Giới Lĩnh dạy học.
Tôn Tứ Hải cũng quyết định tranh cử chức trưởng thôn. Trưởng thôn Dư Thực hết dụ dỗ tới đe doạ cũng không khiến Tôn Tứ Hải thay đổi ý kiến. Ông ta lại tới nhà Vương Tiểu Lan uy hiếp. Cuối cùng vì Dư Thực mà Vương Tiểu Lan bị người chồng nằm liệt giường bóp cổ chết.
Kỳ bầu cử năm ấy Tôn Tứ Hải với ưu thế giành hơn ba phiếu đã trúng cử trưởng thôn nhiệm kỳ mới của thôn Giới Lĩnh.
Thiên Hành Giả là cuốn sách không dày lắm nhưng tương đối nhiều sự kiện lan man diễn ra liên tiếp nhau, không có được sự cô đọng súc tích. Mối quan hệ tình cảm giữa các nhân vật cũng khá phúc tạp dẫn tới những hành xử đôi khi khó hiểu. Nhưng có thể nhận thấy trong cuốn sách này cái tình cảm chân thật, những sự hi sinh và cống hiến hết mình cho giáo dục của những giáo viên dân lập nơi núi non xa thẳm này. Đó là những tình cảm thật sự đáng trân trọng.
Trần Huệ Lương
17.7.2020
COMMENTS